de Vos & van Etten

Aanleiding voor deze blog is het verschijnen van het zoveelste artikel in de media waarin het paleo dieet sterk verkeerd wordt begrepen of gewoon domweg iets wordt genoemd wat het totaal niet is. Hier een aantal van de meest hardnekkige roddels:

1. Het paleo dieet is een hype
2. Het paleo dieet heeft een hekel aan koolhydraten en is bovendien gevaarlijk, een tekort aan essentiële nutriënten ligt op de loer
3. Het paleo dieet bestaat niet, het is een boerendieet met veel groente en fruit

Het paleo dieet is een hype

Het woord paleo is wel een beetje uitgemolken en wordt inmiddels ook aardig commercieel uitgebaat, maar een hype gaat het nooit worden. Dat is niet zozeer omdat het niet door de massa kan worden opgepikt maar omdat het al 3 miljoen jaar bestaat en er juist een hele geleidelijke toename zit in de acceptatie van deze theorie. Paleo is geen vast dogma maar een uitgangspunt om vanuit evolutionair perspectief terug te kijken op een tijdsframe waarin we lang hebben geleefd en waarin ons vrij weinig chronische ellende trof, en dat wordt geen hype, maar is basis logica vanaf de start van de mensheid tot het moment van zijn einde.

Of je het nu “paleo” wil noemen of “mensen eten” of “evolutionair biologisch soort specifiek correcte voeding” het komt meestal op hetzelfde neer. Hoewel het voor veel mensen een nieuwe term is, begon het al te broeden in de jaren 60 en neemt de interesse sindsdien gestaag toe. Niet alleen het aantal wetenschappelijke publicaties is gegroeid maar ook de groep leken die veel van hun chronische klachten aan de wilgen hebben gehangen sinds ze de shift hebben gemaakt naar soortspecifieke voeding is toegenomen.

Stel dat paleo een hype zou zijn voor mensen dan moeten we dat ook doortrekken naar andere diersoorten en laten we daarvoor de eend, kat, hond en aap nemen.

De eend (Anseriformes)

Hippe paleo eend, doet mee aan een rage en eet alleen maar insecten (soms een kikkertje) en wat groente.
Wordt zonder kunstheup, coronaire stent of medicatie gezond oud.

Saaie eend

Niet hip, eet veel granen en ontwikkelt in sloten waar veel oma’s met kinderen komen met brood een groot deel aan ziekten die ons bekend voorkomen (opgeblazen maag, kwalitatieve ondervoeding, schimmelinfecties, overgewicht)
Volgens sommige vogelorganisaties kunnen eenden 17 jaar van hun leven inleveren als je ze regelmatig brood geeft (geef ze liever erwten uit de vriezer, wel ontdooien anders heb je weer een ander probleem).

Uber hippe paleo kat

(wild of paleo gevoed door zijn baasje) haalt zijn eindleeftijd doorgaans zonder noemenswaardige degeneratieve aandoening. Het eureka moment van een dierenarts

Niet echt hippe kat / hond

Die vaak brokken eet van een paar euro, behalve wat vlees bevatten de meeste soorten veel granen.
Hoewel honden en katten excellente landbouwers zijn (graven, omploegen) verbouwen ze niet zo vaak granen.
Deze dietary mismatch zorgt voor o.a niergruis, diabetes en verder het overgrote deel aan chronische aandoeningen die de dierenarts regelmatig ziet.

De Gorilla (Hominidae)

Wilde Gorilla (of in gevangenschap met slimme verzorgers) die erg blij is om mee te doen aan de hype. Eet de hele dag groente en fruit, en is topfit en oersterk.

En hier stopt dan eigenlijk wel een beetje de humor …

Gorilla krijgt pacemaker omdat hij in gevangenschap onze rommel krijgt voorgeschoteld (lees koekjes), deze brute dietary mismatch zorgt voor een heel scala aan gezondheidsklachten bij deze vriendelijke reuzen. Moeilijk te geloven? Zie hier een kort fragment erover op youtube.
Zelf ben ik al een aantal jaar met deze hype bezig en ik hoop nog lang hip te blijven, cliënten die naar mij toe komen en ook gezellig hip willen meedoen, merken daar geregeld de positieve effecten van.

Het paleo dieet heeft een hekel aan koolhydraten en is bovendien gevaarlijk, een tekort aan essentiële nutriënten ligt op de loer.

Dit stukje journalistiek dat op 7 Maart 2014 in de Trouw stond, geeft mooi weer hoe slecht het onderzoek rondom dit soort artikelen is.

Hier de grootste misvattingen op een rijtje:

1. De meeste mensen gaan paleo omdat ze denken dat ze er gezonder van blijven, niet om af te vallen.
   Ik zeg tegen cliënten dat afvallen een prettige bijwerking is
2. In het paleodieet zit geen kaas, en vleesconsumptie is echt niet zo hoog als vaak wordt geschetst
   Zie hier nog een bespreking van een misvatting over vlees en paleo in een recente blog van Esther Nederhof.

Uit dat soort eiwitrijk / eiwitarm studies kan je alleen maar concluderen dat veel dierlijk eiwit in combinatie met veel crap (chips, pizza, brood, suikerdrankjes) misschien minder goed is als minder dierlijk eiwit in combinatie met crap (chips, pizza, brood, suikerdrankjes)

Dat is paleo niet, paleo is veel plantaardig eiwit met een portie hoogwaardig dierlijk eiwit (liefst van een bewegend niet graangevoed beest, en niet alleen de spieren maar ook de organen, en wellicht ook nog geen zoogdiervlees maar pluimvee gespuis).

We zullen nog 1 keer de studie erbij halen van Remco Kuipers die micro en macro nutriënten onderzocht op de plek waar wij mens werden.
Paleo bevat wel degelijk koolhydraten, alleen een stuk minder dan de 60% energie die de gemiddelde schijf van vijver binnenkrijgt. In fruit, groente, vis etc. zitten voldoende koolhydraten om alle delen van je lichaam helemaal gelukkig te maken, je hebt echt geen belvita granen biscuits nodig om een dreigend koolhydraat of ander nutriënt tekort aan te vullen. Bruine of witte bammetjes of een plak ontbijtkoek zijn geen essentiële voedingsmiddelen die we nodig hebben, getuige onze miljoenen jaren evolutie. We zijn niet allen zelf geëvolueerd door de miljoenen jaren heen maar we zijn ook samen met onze bacteriën geëvolueerd (je bent 10 maal meer bacteriecellen dan menselijke cellen).

Deze innige symbolutie (dat woord trek ik uit mijn fantasiehoed) is vooral ingesteld op cellulaire koolhydraten en niet op acellulaire, het overvoeren van bepaalde bacteriestammen met acellulaire koolhydraten zorgt voor dysbiose en is daarmee de start van “ellende”. Over dat onderwerp met als ondergrond een zeer goede studie staat al een uitstekende blog door een andere blogger en wetenschapper Evert Berkelaar (komt ook op het ancestralhealth congres, hier de volle tekst van deze studie)

Verder kun je gerust stellen dat uitspraken als “pas op met paleo, er liggen tekorten op de loer” gelijk kunnen worden verworpen omdat ze worden geleverd zonder enig bewijs. Onderzoeken en dieetreconstructies laten juist zien dat een soort-specifiek dieet waarop een soort succesvol evolueert zeer compleet is.
En met minder anti nutriënten die in granen zitten heb je sowieso al meer opname succes van de vitaminen en mineralen die je binnenkrijgt. Ik moet er overigens wel bij zeggen dat er ook zeer veel slechte paleo websites zijn, waar het lijkt alsof je dagelijks enorme steaks aan het eten bent.
Maar dat is paleo kolder, het grootste deel van ons voedsel werd bij elkaar verzameld en niet gejaagd.

Het paleo dieet bestaat niet, het is een boerendieet met veel groente en fruit

In deze prima Ted Ex presentatie gaat Christina Warinner los over hoe het paleo dieet niet bestaat en dat het meer een boerendieet is. Ze gaat het eerste deel los over haar observatie dat het paleo dieet wordt neergezet als een massaal vlees eet dieet met grote steaks etc.. Dat is in mijn opinie wel erg populistische cherry picking aangezien veel paleo onderzoek en boeken / blogs over dit onderwerp toch echt kijken naar vlees als een luxe die secundair is aan plantvoedsel (tenzij het overvloedig voorradig was zoals bij de Inuit). We waren opportunisten die zichzelf te goed deden aan alles wat maar voorradig was in het seizoen en breedtegraad waar we ons bevonden.

Grote lappen vlees stonden bij sommige jager verzamelaars vast wel eens op het menu, er wordt toch gedacht dat wij de mammoet om zeep hebben geholpen, en ook in andere delen van de wereld hebben we fors gejaagd. Het blijkt alleen keer op keer dat het overgrote gedeelte van de calorieën die worden binnengebracht in de groep bij de vrouwen vandaan komt door het verzamelen en niet het jagen.

Kortom het eerste punt wat ze probeert te ontkrachten wordt niet gesteld door het gros van de paleo aanhangers. In het twee deel gaat ze verder in op het feit dat er niet 1 paleo dieet is maar heel veel, dat klopt natuurlijk helemaal, maar er was ook niemand die zei dat dat niet zo was. Personen die paleo eten hebben ook niet de illusie dat ze het “echte” paleo dieet eten, maar wel dat ze het proberen te benaderen. Verder kiezen ze vaak voor lokale biologische producten en natuurlijk zijn al die soorten fruit en groenten ook veredeld etc. maar dat wil niet zeggen dat het een boeren dieet is.

Vanaf het moment dat we overgingen naar de landbouwfase zo’n 10000 jaar geleden, ging dit gepaard met een toename aan granen, de oude Egyptenaren zijn hiervan o.a. het eerste voorbeeld. Al die granen was prima voedsel voor hongerige pyramidebouwers, helaas zoals door patho- antropologen aangetoond, was dit het eerste volk dat een aantal voor ons bekende degeneratieve aandoeningen kende.

Het paleo dieet is dus geen boerendieet want het doet juist zijn best om o.a. de granen eruit te laten en die zijn juist zo kenmerkend voor de landbouwfase. Evolutionaire geneeskunde en de daaruit vloeiende voedselleer is geen exacte wetenschap of vast dogma maar een uitgangspunt. Ik denk niet dat Christina Warinner nu echt het paleo dieet aan het afkraken is in haar Ted ex presentatie (let niet op mijn mening, ik ben sterk bevooroordeeld) maar meer een nuance aanbrengt, maar wat betreft haar opmerking dat paleo een boerendieet is zit ze volgens mij echt mis.

Ik hoop dat er binnenkort daadwerkelijk een echt goed artikel ergens verschijnt in een krant of tijdschrift waar wat meer aandacht aan is besteed. Ik denk dat we moeten wachten tot het boek van Melchior uit is. Dan zal er toch wel hopelijk wat serieuzer worden gekeken naar dit onderwerp.

Of kom naar het congres (zie vorige blog) waar ik aan mee help om te organiseren.