de Vos & van Etten

De hypothalamus in dysfunctie als centrale migraine activator, een evolutionair verklaringsmodel.

Dit artikel over Migraine is een samenvatting van een nieuwe hypothese over deze slopende ziekte die helaas zoveel mensen treft. Migraine is een zeer complex ziektebeeld, maar wanneer we de laatste ontwikkelingen bekijken en de resultaten die staan beschreven in dit artikel volgen is de stap naar minder migraine aanvallen wellicht weer wat dichterbij. Aan het eind van dit artikel staat een kort overzicht van een aantal richtingen die in het licht van dit artikel relevant kunnen zijn waarin je kunt denken + tips en trucs.

In oktober 2016 werd in Lissabon ter nagedachtenis van het overlijden van Staffan Lindeberg (huisarts, docent huisartsgeneeskunde) een congres georganiseerd, Staffan was een van de grondleggers van de evolutionaire geneeskunde.

“The inability or refusal to apply evolution’s basic principles when interpreting dietary studies, 150 years after the publication of Darwin’s ‘The Origin Of Species’ is astounding.”

Het was zijn observationele studie op Kitava ( Trobriand eilanden), die liet zien dat veel inheemse jager/ verzamelaar culturen vrij zijn van een heel scala aan ziekten die ons zo veelvuldig treffen in de “ontwikkelde” wereld^[1].

Ook migraine is een aandoening die niet is waargenomen onder nog inheems levende volkeren, het komt ook niet voor onder andere zoogdieren, tenzij je het bij ze opwekt in het laboratorium.
Een van de voornaamste symptomen bij migraine, de cortical spreading depresion ( CSD), is opwekbaar bij alle zoogdieren en is ook bij vogels en kikkers onderzocht.

Een quote van prof. dr. MD Ferrari uit 2009 (hoogleraar neurologie LUMC) over CSD

“De migraine aura wordt vrijwel zeker veroorzaakt door een “cortical spreading depression” en niet zoals vroeger wel gedacht werd door een tijdelijke vernauwing van de bloedvaten in de hersenen”^[2]

Verder is deze quote van Ferrari ook erg interessant omdat het weergeeft hoe een prominent deel van de academici momenteel denkt over levensstijl en chronische klachten.

“noch stress, noch voedsel of nekafwijkingen zijn bewezen uitlokkers voor migraine, ontstress behandelingen, diëten of nekmassage zijn nutteloos om aanvallen te voorkomen”

De activatie van het trigeminovasculaire systeem volgt waarschijnlijk als reactie op de CSD wat de pijnfase van de migraine aanval inleid. De vraag die al vele jaren op de tong van onderzoekers ligt is: “waar begint het?”. Voor het beantwoorden van deze vraag brengen we een andere neuroloog in: Joshua Turknett.
Turknett had zelf migraine waarvoor hij vroeger 42 dagen in het jaar medicatie gebruikte (zijn vrouw ook), anno 2017 is dat nog 1 dag per jaar en hij kan relateren waaraan dat aan lag.
Turknett presenteerde zijn migraine hypothese samen met zijn persoonlijk verhaal en de caseverslagen van zijn patiënten op het Ancestral Health Congres (AHS) in 2014 in Amerika.
Sinds 2015 heeft de AHS ook een Nederlandse tak, we organiseren o.a. jaarlijks een congres om evolutionaire geneeskunde te promoten. Alle presentaties uit deze congressen zijn openbaar en terug te vinden via onze website.

De presentatie van Turknett in bulletpoints hieronder geeft de inleiding voor de verdere evolutionaire verklaring voor migraine.

• Migraine komt niet voor onder inheemse jager-verzamelaars, “migraines are a disease of civalisation” “Migraines are the distress signal of an overwhelmed and inflamed hypothalamus”
• Voedselpatronen overeenkomstig met onze evolutionaire ontwikkeling-spanne werken preventief op migraine (ook op andere neurologische ziektebeelden als epilepsie, MS)
• Ons leefpatroon (dieet, slaap / waak, vochtintake, temperatuur etc) heeft zich 6000000 miljoen jaar binnen bepaalde grenzen ontwikkeld. Sinds de intrede van de agrarische revolutie (10000 jaar geleden) en de industriële revolutie ( 150 jaar geleden) zijn de omstandigheden spectaculair veranderd.
• Ons genoom evolueerde in 99% van de tijd in het paleoliticum en in 1 % in de laatste twee fasen
• Het lichaam stelt grenzen, de grenzen van de homeostasie worden bewaakt door de hypothalamus, de meester van de homeostasie
• De hypothalamus heeft via het autonome zenuwstelsel, het endocrien systeem en via emotie (gevoel, drang) invloed op systemen als : Ph, temperatuur, energie, mineralen, biologische klok
• Ver voor de pijnfase van de migraine rapporteren migraine patiënten o.a : honger, dorst, warm, moe, constipatie / diarree, hypothalamus gerelateerde symptomen
• Uitlokkende factoren voor migraine zijn o.a. slaaptekort, overeten, dehydratie, fluctuaties in bloedglucose, exogene hormonen. Dit zijn uitdagende factoren voor de homeostasie. De aanvallen zijn vaak sterk gelinkt aan een ritme (om de x periode, wekelijk / maandelijks)
• De hypothalamus is in de hersenen het gebied met de grootste seksuele diformie,de kernen die gevoelig zijn voor geslachthormonen zijn bij vrouwen groter. In een ritme van 60 -120 minuten geeft de hypothalamus GnRH af aan de hypofyse voor de productie van FSH
• Inflammatie van de hypothalamus is aangetoond in functionele MRI in het begin stadium van de migraine aanval
• De drempel om migraineklachten te triggeren wordt sterk verlaagd door overgewicht ( vaak een teken van insuline resistentie IR / laag gradige ontsteking LGI ) Er treed een forse reductie / resolutie op in migraine klachten en na een maagverkleining ( normaliseren van energie balans) N=81, 57 total resolution, 15 partial, 9 no change met een 3 jaar follow up.^[3]

Turknett geeft in zijn presentatie aan dat we betere strategieën moeten ontwikkelen om migraine te behandelen omdat huidige farmaceutische interventies om migraine te voorkomen te weinig resultaten geven.
De hypothalamus is een zeer gevoelig orgaan wanneer het gaat om fluctuaties in metabole parameters. De metabole detectie centra liggen o.a.in de mediobasale hypothalamus [MBH). Een belangrijke parameter in de MBH is de boogvormige nucleus ( ARC). Deze bevat twee soorten antagonerende neuronen: anorexigenic pro-opiomelanocortin (POMC= verzadiging) neuronen en orexigenic agouti peptide (AGRP= hongeropwekkend) . Door hormonale invloeden en de detectie van voedingstof concentraties reguleert dit centrum o.a de balans tussen energie inname en verbruik.
Wanneer we kijken naar de oorzaak van de hypothalamus ontsteking kunnen we niet spreken van één oorzaak die de hypothalamus over de rand trekt, maar een hele groep aan oorzaken. Het onderstaande schema is dan ook verre van compleet maar geeft enkele grote verschillen aan tussen de prikkels die onze hypothalamus vroeger moest verwerken en nu.

Migraine lijders leven door hun genetische predispositie en de laag gradige ontsteking van de hypothalamus binnen een zeer kleine marge, iets wat migraine lijders vaak ook aangeven.
Wat inmiddels veelvuldig wordt gerapporteerd door mensen die overstappen op low carb, paleo, of een ketogeen dieet is dat de frequentie en de intensiteit van de klachten afnemen en dat migraine triggers duidelijker zijn te identificeren.
In Duitsland is nadat het boek “de Grisiini falle” ( de soepstengel val) uitkwam van Carena Barkawi een hele beweging op gang gekomen die duidelijk merkt dat dieet en migraine aanvallen samen gaan.

In de laatste jaren zijn er zeer veel onderzoeken gedaan en papers geschreven over de rol van voeding en de laag gradige ontsteking van de hypothalamus^[10]
In Annals of the New York Academy of Sciences stond in 2011 een overzichts artikel met de titel: “Hypothalamic inflammation: a double-edged sword to nutritional diseases.” In dit artikel worden de vele triggers besproken die de hypothalamus in status van matabole inflamatie ( metinflamation = LGI) kunnen plaatsen.

“Studies have unequivocally shown that central administration of glucose or lipids to mimic overnutrition promptly activates proinflammatory pathways such as IκB kinase β (IKKβ) and downstream nuclear factor-κB (NF-κB) leading to expression of certain inflammatory genes in the hypothalamus.”

Een LGI van de hypothalamus heeft als voordeel dat de rem van ons systeem gaat, we kunnen daardoor overeten, wat een voordeel is in tijden van overvloed (lente/ zomer)
Echter in onze huidige westerse leefpatroon is er altijd een overschot aan calorierijke voeding, wat samen met de andere overladende factoren weleens een hele belangrijke rol kan spelen in de etiologie van migraine.
Hoewel meer data uit onderzoek altijd een goed idee is, is het inmiddels wel vrij aannemelijk dat metabole inflammatie kan worden omgedraaid door levensstijl veranderingen te maken ( minder acelulaire koolhydraten, stress reductie, beweging, slaap / waak etc.)
Als laatste een kort overzicht van wat punten die belangrijk zijn om je af te vragen wanneer je migraine bekijkt met bovenstaand bril.

1. Genetische predispositie kan je niet veranderen, wel het effect van voeding / levensstijl. Stel je zelf de volgende vragen ( dit lijstje is verre van compleet, een vraaggesprek ( anamnese) is voor een ziektebeeld als migraine 4 kantjes en duurt het eerste consult een uur om de grootste verstorende / verstoorde factoren eruit te pikken)
   • slapen: Hoe slaap ik, ben ik vaak wakker, heb ik moeite met inslapen, ga ik standaard te laat naar bed, moet ik er vaak uit om s’nachts te plassen, eet ik nog voordat ik naar bed ga, is mijn bloeddruk in de ochtend lager dan s’avonds?
   • eten: Wat en wanneer eet ik zoal op een dag, zit er veel spanning in het midden van je buik / opgeblazen gevoel na een maaltijd, hoe is het ontlastingspatroon, eet ik vis, eet ik eieren, hoevaak eet ik op een dag.
   • bewegen: beweeg ik eerst 8 uur niet ( kantoorbaan) om me dan s’ avond gek te spinnen in de sportschool?, hoeveel spier / vet percentage heb ik ?, loop ik regelmatig buiten in de natuur, of is mijn sport en ontspanning allemaal binnen.
2. Hoe is de gezondheid van je darmen, is er bacteriele overgroei ( SIBO) / Leacky gut ?
   Grote kans dat als je migraine hebt dat je al eens de diagnose PDS ( prikkel baar darm syndroom) of aanverwante klacht voorbij hebt horen komen.
   Waar deze term eerst werd gezien als een alternatieve kwakdiagnose gebruikt om allerlei pillen en poeders te verkopen ( klopt ook deels) bestaat er steeds meer “bewijs” dat de permeabiliteit ( doorlaatbaarheid) van je darm kan afnemen doordat cel-cel verbindingen afnemen / verslechteren. en.wikipedia.org/wiki/Intestinal_permeability#Clinical_significance Het is de darmbariere en de hersenbariere die veel overeenkomsten met elkaar hebben.
3. Hoe hoog is je vitamine D, B12, Zink, Magnesium, Insuline spiegels? etc etc.

1. Lindeberg:Paleolithic diets as a model for prevention and treatment of Western disease. Am J Hum Biol. 2012 Mar-Apr;2422218. [PubMed: 22262579]
2. lumc.nl/sub/5035/att/90611115233138/91126105021138.pdf
3. Gunay Y1, Jamal M, Capper A, Eid A, Heitshusen D, Samuel I. Roux-en-Y gastric bypass achieves substantial resolution of migraine headache in the severely obese: 9-year experience in 81 patients. Surg Obes Relat Dis. 2013 Jan-Feb;9(1):55-62[pubmed: 22445649]
4. Cashman KD, Dowling KG ET AL. Vitamin D deficiency in Europe: pandemic Am J Clin Nutr. 2016 Apr;103(4):1033-44. [pubmed 26864360]
5. Léger D1, Poursain B, Neubauer D, Uchiyama M. n international survey of sleeping problems in the general population. Curr Med Res Opin. 2008 Jan;24(1):307-17.[pubmed:18070379]
6. evmedreview.com/what-hunter-gatherers-can-teach-us-about-exercise/ Pontzer, H., Raichlen, D. A., Wood, B. M., Mabulla, A. Z., Racette, S. B., & Marlowe, F. W. (2012). Hunter-gatherer energetics and human obesity. PLoS One, 7(7), e40503.
7. Ian SpreadburyComparison with ancestral diets suggests dense acellular carbohydrates promote an inflammatory microbiota,and may be the primary dietary cause of leptin resistance and obesity. Diabetes Metab Syndr Obes. 2012; 5: 175–189. [PubMed: 3402009]
8. Martine F. Luxwolda, D. A. Janneke Dijck-Brouwer, S. Boyd Eaton, Michael A. Crawford, Loren Cordain, Frits A. J. Muskiet Estimated macronutrient and fatty acid intakes from an East African Paleolithic diet Remko S. Kuipers, 2010 Dec;104(11):1666-87. [PMID: 20860883]
9. Visser J, Rozing J, Sapone A, Lammers K, Fasano A. Tight Junctions, Intestinal Permeability, and Autoimmunity Celiac Disease and Type 1 Diabetes Paradigms. Annals of the New York Academy of Sciences. 2009;1165:195-205. [pubmed 2886850]
10. Cai D1, Liu T:Hypothalamic inflammation: a double-edged sword to nutritional diseases. Ann N Y Acad Sci. 2011 Dec;1243:E1-39. [pubmed 22417140]