de Vos & van Etten

23 mei was het alweer zo ver, het congres Arts en Voeding georganiseerd door de stichting Voeding Leeft, werd dit jaar gehouden in het LUMC. Zowel de oprichters als de personen die hierbij betrokken zijn mogen wat mij betreft gelijk genomineerd worden voor een lintje. Want ergens in de oceaan van “uit de pan reizende zorgkosten” in combinatie met een toenemende chronisch ziektelast proberen zij de basis terug te krijgen: “Voeding als medicijn”. Onderwerp dit jaar was insulineresistentie en Robert H. Lustig (Amerikaanse kinderendocrinoloog) mocht tweemaal spreken. Dat was zeer inspirerend en achteraf kreeg ik de kans om nog even kort met hem na te praten en als een ware groupie met hem op de foto te gaan.

Ik zal puntsgewijs een kleine samenvatting geven van zijn twee presentaties die een geëvolueerde versie waren van zijn Youtube film. Tevens zit er wat Gary Taubes , Melchior Meijer en eigen zoekwerk doorheen. Er werden video opnames gemaakt dus ik hoop dat de presentatie binnenkort beschikbaar zal komen (als dat gebeurd zal ik de link hier posten).
Klaar voor wat vuurwerk? We beginnen langzaam en met veel haakjes zodat iedereen bij kan blijven.

1) Suikerziekte heeft alles te maken met de mega dosering suiker die we dagelijks consumeren, het zat natuurlijk ook wel een beetje in de naam maar lang is de relatie toch ontkent. (en nog steeds door de suikerstichting). Lees hier hun positie in brochures waarin ze rook optrekken en zich gedragen als de tabaksindustrie. Het probleem zit hem o.a in de overconsumptie van fructose wat insulineresistentie veroorzaakt. Het gaat hier vooral om de fructose die zonder vezels in o.a tafelsuiker (sucrose= Engels, Sacharose= Nederlands) zit. Sucrose is een disacharide (een suikermolecuul met twee suikers: Glucose-Fructose) wat de laatste decennia in toenemende mate wordt geconsumeerd.

2) De lever is het meest insuline gevoelige orgaan, zodat helaas de lever de eerste is die in de problemen komt wanneer er chronisch teveel insuline is geproduceerd door de overmatige suikerinname.
Het is een bekend universeel principe “wanneer je iets langere tijd overmatig stimuleert wordt het ongevoeliger voor deze prikkel”. Belangrijk is om te weten dat in dit stadium het bloedsuikergehalte nog goed / aardig kan zijn terwijl er toch al een overmatige productie is van insuline.

3) Teveel insuline in het bloed en een insulineresistente lever zijn het begin van het proces dat gaat leiden tot wat bekend staat als het metabole syndroom. Metabool syndroom: hoge bloeddruk, hoge bloedvetten (trycliceriden), verhoogd LDL, verhoogde nuchtere bloedglucose.

4) De aanzet uit punt 3 zorgt ervoor dat het lichaam o.a vet gaat opslaan. Dit is zeer verschillend per persoon. Sommige mensen zijn in de veronderstelling dat, als ze niet al te dik zijn (buikomvang en BMI), ze goed zitten, helaas is dit regelmatig niet de realiteit. Je kunt namelijk, zoals R.H. Lustig het stelde, een TOFI zijn (thin on the outside, fat on the inside). Het betekent dat je meer visceraal vet hebt (orgaan vet) en minder subcutaan vet (huidvet). Je genen bepalen hoe de vetverdeling plaatsvindt en bepalen dus of je een appel, een peer of een bonenstaak bent. Maar zowel de peer als de appel als de bonenstaak kunnen een visceraal buikvet probleem hebben.
Dat geeft het volgende rijtje:
A) Mensen die dikker zijn hoeven geen insulineprobleem te hebben terwijl iemand die veel dunner is het wel kan hebben.
B) Visceraal vet zie je niet / nauwelijks aan de buitenkant wat het vet / suiker probleem nog veel groter maakt dan wat zich aan de buitenkant presenteert.
Je (epi)genetische profiel zorgt ervoor dat de stappen die volgen op de insulineresistentie vervolgens zeer verschillend zijn, de ene persoon krijgt eerder een vette lever(NAFLD) terwijl de ander eerder subcutaan opslaat.

5) Het probleem van fructose (nogmaals: fruit is niet het probleem) en hoe het mechanisme werkt waardoor fysiologie ontspoort wordt hier duidelijk
In een notendop de samenvatting:

• Fructose geeft geen insuline respons maar wordt snel omgezet naar vet en stuurt je leptine stofwisseling in de war.
• Leptine is het hormoon dat vertelt aan je hersenen dat je verzadigd bent.
• Fructose veroorzaakt vetopslag maar hormonaal laat je lichaam juist weten dat je niet vol zit, doordat de fructose de leptine in de war brengt.

Het is natuurlijk overbodig om te zeggen is dat dat niet gunstig is.

6) Wat keer op keer op keer op keer op keer op keer weer blijkt is dat mensen die dikker zijn altijd worden aangesproken op hun wilskracht. Zoiets van “Ja maar die sport ook niet” of “ik zag haar ook net een koekje eten, logisch dat je dan niet afvalt”. Dat hele verhaal van een calorie is een calorie en je moet sporten om af te vallen is een mantra uit het verre verleden en heeft ook niks gedaan aan het oplossen van het probleem. Het probleem is Fructose (zonder vezel) en mensen met overgewicht moeten hiermee beginnen om dit te elimineren (niet met sporten en schuldig voelen over hun wilskracht). Dit komt grotendeels uit de koker van Gary Taubes (good calorie, bad calories), maar het effect zie ik ook dagelijks in de praktijk. Een persoon met overgewicht en/of insulineresistentie (nogmaals de bloedsuikers kunnen nog best aardig zijn maar de lever laat al zijn signalen zien) moet eerst een tijdje fructose vrij eten (fruit mag wel) en dan pas kunnen de vetcellen hun energie kwijt. Hoge insuline spiegels zorgen ervoor dat je geen vet verbrandt maar eerder spiermassa als je gaat sporten, met blessures en moeheid en motivatie die uit je tenen moet komen tot gevolg. We zijn nu eenmaal wandelende hormoonbommen, we eten niet omdat we dat echt bedenken maar omdat neurohormonale processen ervoor zorgen dat we een Snicker in onze bakkes stoppen voordat we dat eigenlijk bewust wilden. Kansloos om te denken dat het iets met wilskracht heeft te maken.

7) Maar dan even kwantificeren (onderbouwen met cijfers / concretiseren), hoeveel fructose kunnen we aan? Wanneer gaat het mis ?
A: Evolutionair zijn we gevormd onder condities van ± 15 tot 30 gram Fructose is 30 tot 60 gram Suiker (fructose-glucose)
B: Een blikje frisdrank bevat 25 gram fructose (zonder vezel), dit is je totale dagdosering in 5 minuten …
Zeventig procent van de Nederlandse huishoudens drinkt dagelijks frisdrank …
Dit is slecht één dagelijkse bron voor vele mensen op deze planeet.
C: Onderzoekers zijn het aardig eens dat met meer dan 75 gram fructose het lichaam zwaar achteruit gaat en richting de insulineresistentie / metabool syndroom gaat etc.

8) Als afsluiter van deel 1 (we zijn nog lang niet klaar) een hilarisch, treurig stukje diëtetiek uit het ziekenhuis anno 2014. Vandaar deze vraag: “Wat hebben een plak cake, een Snicker, M&M’s, een gevulde koek en een choco caramelkoek met elkaar gemeen? Ze bevatten allemaal veel suiker. Klopt, maar ze staan ook in het tussendoorlijstje van verschillende ziekenhuizen. Kennelijk zijn dit goede tussendoortjes en kon er niks gezonds worden bedacht. Volgens mij zijn er wel wat betere verantwoorde tussendoortjes met minder fructose, transvetten, linolzuur, gluten, AGE’s, etc. etc..

Onderstaande tekst komt dus echt uit een onderzoek naar de SNAQ score in een ziekenhuis, een link / referentie staat er niet bij maar google gerust op SNAQ en assortiment.

Voor de duidelijkheid: mensen krijgen dit soort tussendoortjes wanneer ze teveel afgevallen zijn. Extra voeding is dan natuurlijk een prima idee, echter deze opties zijn gewoon absurd.
Laten we ze op weg helpen en alvast wat alternatieven geven, vul dus gerust aan bij de reacties, het moet wel realiseerbaar zijn in een ziekenhuis.

• Ongebrande, ongezouten noten met wat gedroogd fruit
• Stukjes kokosnoot
• Een notenreep gezoet met honing, sesamcracker

We maken het nog wat gekker en lees eens onderstaande tekst uit een ziekenhuisfolder:

Mijn glazuur springt iedere keer weer van mijn tanden na het lezen van de tekst … Het is het advies wat is bedoelt voor ouderen die meer energie willen krijgen.
En als laatste de SNAQ kar …, een onmisbaar item op iedere afdeling van het ziekenhuis.
Kortom er is nog genoeg stof voor het volgende congres.
Volgende keer deel twee met nog veel meer leuke en treurige suikerweetjes, en natuurlijk de samenvatting van de andere inspirerende sprekers.